Y Gymraeg

COFIWCH EICH CYMRAEG

Y Gymraeg yw un o ieithoedd byw hynaf Ewrop, sy’n sylfaen i ddiwylliant a threftadaeth cyfoethog. Fe welwch y Gymraeg ar arwyddion dwyieithog ym mhob man. Mae dros chwarter o boblogaeth Sir Conwy yn siaradwyr Cymraeg, felly fe glywch yr iaith yn cael ei siarad ar ein strydoedd, yn ein trefi a’n pentrefi, ochr yn ochr â’r Saesneg wrth gwrs.

Ymhlith pethau eraill, mae’r iaith delynegol hon yn gwneud Cymru yn wahanol. Ni ddylai achosi unrhyw broblemau na dryswch i chi. Yn wir, gall rhoi cynnig ar siarad yr iaith a thrin a thrafod y gwahanol ynganiadau fod yn llawer o hwyl. Mae’n werth gwneud yr ymdrech, hyd yn oed os ydych ond yn llwyddo i ddweud ychydig o eiriau.

Mae'r iaith hefyd yn datgelu llawer - hynny yw gall enwau lleoedd Cymraeg ddweud llawer wrthych am yr ardal gyfagos. Er enghraifft mae’r gair Llan, fel yn Llanrwst neu Llandudno, yn dangos bod eglwys neu anheddiad crefyddol yn bodoli yno. Mae Aber yn golygu ‘ceg yr afon’ – felly mae Abergele yn golygu ‘Ceg yr Afon Gele’. Pan welwch y gair Llyn ar fap, chwiliwch am y llyn. Os oes mynydd o flaen enw, bydd gennych fynydd i’w ddringo.

Dyma ychydig o eiriau Cymraeg i’ch helpu i greu darlun o le:

afon                       river

bach, fach            small

blaen                    head, end, source

bryn                      hill

bwlch                    pass

cefn                       ridge

craig, graig         rock

cwm                      valley, cirque

dinas                     fort, city

du, ddu                 black

dyffryn                 valley

glyn                       glen

llan                       church, enclosure

llyn                         lake

maen                      stone

mawr, fawr           great, big

moel, foel               bare hill

mynydd, fynydd   mountain, moorland

pentre                     village, homestead

pont, bont               bridge

ystrad                      valley floor

A dyma ychydig o gyfarchion:

good morning               bore da                      

good afternoon             prynhawn da              

good evening                 noswaith dda              

good health!/cheers!   iechyd da!                   

good night                       nos da                        

hello                                  shwmae

how are you?                  sut mae?                     

thanks                               diolch                         

very good                         da iawn

welcome                           croeso                        

welcome to Wales         croeso i Gymru           

Yr ‘Ll’ a’r ‘Dd’

Mae dwbwl ‘l' (fel yn Llandudno) a dwbl 'd' (fel yn mynydd) yn codi yn aml yn y Gymraeg. Nid ydynt yn anodd i’w ynganu. I ynganu ‘ll' rhowch eich tafod y tu ôl i’ch dannedd uchaf ac anadlwch allan neu hisiwch heibio i'ch dannedd. Mae dwbl ‘d’ hyd yn oed yn haws – mae fel sŵn ‘th’ yn Saesneg.